Երևանում չի երևում | Գիշերային ակումբ

Հեղինակ՝ Անի Սմբատի

Մի քանի տարի առաջ Երևանում փաբերի բում էր. ով չէր ալարում՝ փաբ էր բացում, բայց դրանց մի մասը նույն հաջողությամբ փակվում էր՝ այնքան արագ, որ մինչև իմանում էինք՝ նոր փաբ կա, արդեն պարզվում էր, որ չի աշխատում։ Հաջորդը գինետներն էին, բայց այստեղ արդեն «դաչայից բերած» սեղան-աթոռով, պատերին կպցրած թերթերով ու գունավոր ծամոններով չէին պրծնի։ Գինու սիրահարները հաճախ այդ խմիչքի պես քմահաճ ու նրբաճաշակ են, այնպես որ լուրջ ներդրումներ էին հարկավոր, և այդ գումարն ուղղվեց ոչ միայն վայրը ստեղծելու, այլև այն պահպանելու ու աշխատեցնելու համար։

Ասածս ի՞նչ է։ Հիշեք, թե քանի անգամ եք ընկերների հետ ապագայի ծրագրերը քննարկելիս լսել «Հեսա ձեռս մի քիչ փող ընգնի, իմ բիզնեսն եմ դնելու, մի հատ թույն X տեղ բացեմ» արտահայտությունը։ Մի օր էլ իմանում ես՝ մեկն էլ է փաբ բացել, մյուսը՝ էլի գինետուն. հետո՞, ուրիշ բացելու բան չկա՞։ Մենք ուզում ենք հավասարվել առաջադեմ հասարակությանը, նույն այդ հասարակության ապրելակերպին ենք ձգտում, բայց հաճախ չենք գիտակցում, որ դրա գրավականներից մեկը նաև խայտաբղետ ու բազմաբնույթ քաղաք ունենալն է, որ քաղաքի մասը կազմող տարատեսակ վայրերը ևս ապրելակերպ են թելադրում, միջավայր ստեղծում։

Այս շարքում կանդրադառնամ այնպիսի վայրերին, որոնք դեռևս չկան մեր քաղաքում, կամ կան, բայց մի տեսակ չեն երևում, կամ էլ այստեղ գաղափար չունեն, որ քաղաքը նման վայրերի կարիք ունի։

«Գիշերային ակումբ» հասկացությունը մեզ մոտ, չգիտես ինչու, բոլորովին այլ երևույթի հետ է ասոցացվում, այն է՝ ստրիպ ակումբի, մինչդեռ ամբողջ աշխարհում գիշերային ակումբ (night club) ասելով՝ նկատի ունեն հիմնականում երիտասարդների գիշերային ժամանցի վայր, որտեղ շեշտը դրվում է երաժշտության, այլ ոչ թե էրոտիկ բնույթի պարային ներկայացումների վրա (թեև որոշ ակումբներ այդ հաշվով կվիճեին ինձ հետ): Ամեն դեպքում ասել, թե մեզ մոտ զարգացած է գիշերային ակումբների մշակույթը, նույնն է, ինչ պնդել, որ Պետրոս Առաջինի… թո՛ւ, Գարեգին Նժդեհի արձանը լավն է։ Հին մարդիկ կհիշեն առաջվա «Կամի» քլաբը, That Place-ը ու միգուցե նաև ավելի հին անուններ կմտաբերեն, Astral-Giza-London Bar-Opium-Downtown քլաբերի առայժմ չստացված շարանը, Paparazzi Club-ը ու էլի մի քանի վայրեր, որոնք հավակնում են դառնալ Երևանի գիշերային կյանքի կիզակետերը։ Իսկ ի՞նչ է պակասում այդ ակումբներին։

Գիշերային ակումբը (դիսկոտեկ, պարային ակումբ) ժամանցավայր է, որը սովորաբար աշխատում է 21:00-ից հետո։ Բարերից, փաբերից ու պանդոկներից այն տարբերվում է նրանով, որ ունի նաև պարահրապարակ (առանձնացված, ոչ թե սեղանների կամ սյուների արանքում), դիջեյի խցիկ կամ տաղավար և չիլ աութ՝ հատված, որտեղ կարելի է ավելի հանդարտ երաժշտություն լսել հանգիստ միջավայրում (մեզ մոտ չիլ աութում էլ ես դըկցըկների տակ նստում):

Երբ ու որտեղ

1900-1920թթ. ամերիկյան բանվորական դասակարգը հավաքվում էր այսպես կոչված հոնքի թոնքերում` քանթրի երաժշտություն լսելու և ջուք ջոյնթերում` ավտոմատ նվագարկչի (ջուքբոքս) երաժշտության տակ խմել-պարելու համար։ Առաջին այդպիսի ակումբը համարվում է Webster Hall-ը, որը բացվել էր դեռևս 1886-ին Մանհեթեն գյուղում։ 1933-ից «չոր օրենքի» պատճառով այդ վայրերը դարձան արգելված, քանի որ ալկոհոլ էին վաճառում և սպառում, բայց օրենքի չեղարկումից հետո ակումբները լեգալիզացվեցին։ Առաջին պարահրապարակն ու գունավոր լուսային էֆեկտները (սովետում կասեին՝ ցվետամուզիկա) հայտնվեցին 1947-ին Փարիզում բացված հանրահայտ Whisky à Gogo ակումբում, որը համարվում է առաջին դիսկոտեկը։ Իսկ 1958-ին Նյու Յորքում բացված Peppermint Lounge-ը հայտնի դարձավ այն բանի համար, որ այստեղ առաջին անգամ կանայք բարձրացան սեղանների վրա, որ թվիսթ պարեն։ Այստեղից էլ հայտնվեցին go-go պարուհիները, որոնք պարում են ակումբի հաճախորդներին զվարճացնելու ու դրայվը պահելու համար:

1970-ականներից Միացյալ Նահանգներում, Բրիտանիայում, Գերմանիայում, Ֆրանսիայում և այլ երկրներում գիշերային ակումբները սկսեցին ազատվել քրեական հեղինակությունների ու բոհեմի հավաքատեղի լինելու պիտակից ու վերածվեցին ապահովված միջին դասի ժամանցավայրի։ 70-ականները ծնունդ տվեցին դիսկոյին՝ առաստաղից կախված արծաթե պտտվող գունդ ու բարձր պարահրապարակ՝ երբեմն գունավոր հատակով։ Իսկ 80-ականներին ակումբների մշակույթը հասավ նաև ԽՍՀՄ, թեև մինչև 90-ականները այդ ակումբների գործառույթը ոչ թե պարային ժամանցն էր, այլ արգելված ռոք ու ջազ երաժշտություն լսելը։

1990-ականներից սկսած Եվրոպայում ու Հյուսիսային Ամերիկայում գիշերային ակումբներում նվագում են դիսկոյից ազդված երաժշտության զանազան ժանրեր, այդ թվում՝ հիփ հոփ, դենս փոփ, հաուս, տեխնո, էլեկտրոնիկա, բրեյքբիթ և տրանս։ Այստեղ հնչում է կամ կենդանի երաժշտություն, կամ դիջեյի (DJ – Disc Jockey` սկավառակը «վարող») պատրաստած սեթը. սովորաբար յուրաքանչյուր ակումբ իր երաժշտական ուղղվածությունն ունի։

Այսօր գիշերային ակումբը հանրային վայր է, որտեղ գալիս են լիցքաթափվելու, զվարճանալու, խմելու, պարելու ու կտրվելու առօրյա հոգսերից։ Շատ ակումբներ մտնելու համար սահմանված տարիքային խմբին պատկանելը բավական չէ. պետք է համապատասխանել դրես կոդին կամ ընդգրկված լինել հյուրերի ցանկում։ Նման սահմանափակումները ներմուծվում են ակումբին ավելի էքսկլյուզիվ բնույթ հաղորդելու համար, իսկ երբեմն ակումբի մուտքը սահմանող հստակ կանոններ չեն լինում, այնպես որ «դռան մոտ կանգնողն» ինքն է որոշում՝ ում ներս թողնել, ում՝ ոչ։ Ակումբները կարող են ունենալ մուտքի վճար, որը կարող է զեղչվել կամ չպահանջվել շուտ եկողներից, հատուկ հյուրերից կամ կանանցից։ Ակումբները հաճախ ունենում են կրկնվող երեկոներ, որոնք շատ դեպքերում ամենամսյա երեկույթից վերածվել են ամենամյա երաժշտական փառատոնների։ Ակումբների ամենազբաղված օրերն ուրբաթն ու շաբաթն են, բայց մեզ մոտ մնացած օրերին ակումբներն ուղղակի «մեռնում են»` մեկ-մեկ կենդանության նշաններ տալով նաև հինգշաբթի օրերին։